Bảo hiểm xã hội bắt buộc là quyền lợi và nghĩa vụ của người tham gia được hưởng theo các chế độ: Ốm đau, bệnh tật, thai sản, tai nạn lao động nghề nghiệp và hưu trí, tử tuất.
Theo Luật bảo hiểm Việt Nam, người lao động phải mua bảo hiểm sức khỏe xã hội bắt buộc và được yêu cầu đối với tất cả các lĩnh vực người lao động, cụ thể: Các cán bộ, công chức, viên chức theo đúng quy định về luật cán bộ, công chức. Công nhân quốc phòng, công an nhân dân và các sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân, cùng sỹ quan, hạ sỹ quan nghiệp vụ, sỹ quan, hạ sỹ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân và hạ sỹ quan, chiến sỹ công an nhân dân phục vụ có thời hạn. Những người làm việc có thời hạn ở nước ngoài nhưng trước đó đã đóng bảo hiểm bắt buộc. Những người lao động làm việc theo hợp đồng có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên hoặc hợp đồng không xác định thời hạn theo quy định của pháp luật về lao động, làm việc trong các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân. Các tổ chức chính trị , tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác. Các cơ quan tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. Khối doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng và trả công cho người lao động.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc thường gắn với quyền lợi và nghĩa vụ mà tất cả người lao động cần phải tuân theo cũng như trách nhiệm của các bên tham gia bảo hiểm xã hội:
Quyền và trách nhiệm của người lao động
Quyền lợi: Người lao động được cấp bảo hiểm xã hội và nhận số tiền bảo hiểm xã hội khi không còn làm việc. Khi nghỉ hưu sẽ được nhận lương hưu và các trợ cấp bảo hiểm xã hội; hưởng bảo hiểm y tế khi nghỉ hưu và nghỉ việc được hưởng trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp hàng tháng; được ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, các trợ cấp bảo hiểm xã hội và được quyền khiếu nại, tố cáo về các sai phạm của bảo hiểm xã hội. Toàn bộ lương hưu cũng như trợ cấp bảo hiểm xã hội đều được miễn thuế.
Trách nhiệm: Người lao động có trách nhiệm đóng đầy đủ và kịp thời bảo hiểm xã hội theo quy định. Lập hồ sơ bảo hiểm xã hội, bảo quản sổ bảo hiểm xã hội đúng theo quy định của pháp luật.
Quyền và trách nhiệm của người sử dụng lao động
Quyền lợi: Người sử dụng lao động được phép từ chối thực hiện những yêu cầu không đúng quy định về bảo hiểm xã hội cũng như khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội và các quyền khác theo quy định của pháp luật.
Trách nhiệm: Người sử dụng lao động có trách nhiệm đăng ký đầy đủ số người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội. Thực hiện đóng đầy đủ số tiền bảo hiểm xã hội cho số người lao động tại công ty và trích tiền lương hàng tháng của người lao động để đóng cho ciw quan bảo hiểm xã hội cùng phần đóng bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động theo quy định pháp luật. Khi người lao động nghỉ việc, người sử dụng lao động có trách nhiệm trả bảo hiểm xã hội và lập hồ sơ để cấp số cũng như hưởng bảo hiểm xã hội. Thực hiện trả trợ cấp bảo hiểm xã hội cho người lao động và giới thiệu người lao động đi giám định mức suy giảm khả năng lao động nhằm hưởng lợi về bảo hiểm xã hội. Cung cấp toàn bộ thông tin khi có yêu cầu.
Quyền và trách nhiệm của tổ chức bảo hiểm xã hội
Quyền lợi: Tổ chức bảo hiểm xã hội có quyền từ chối trả bảo hiểm xã hội không đúng quy định. Thực hiện kiểm tra đóng bảo hiểm xã hội và từ chối những khoản đóng những khoản bảo hiểm xã hội không đúng quy định. Bên cạnh đó, việc chi trả về các chế độ bảo hiểm xã hội được thực hiện đúng quy định và kiến nghị trong việc xây dựng, sửa đổi cũng như bổ sung chính sách và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, quản lý quỹ bảo hiểm xã hội.
Trách nhiệm: Tổ chức bảo hiểm xã hội có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn thủ tục thực hiện chế độ bảo hiểm xã hội. Cấp sổ bảo hiểm xã hội, thực hiện thu bảo hiểm xã hội và giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội cũng như chi trả lương hưu. Trợ cấp bảo hiểm xã hội và trách nhiệm quản lý, sử dụng các quỹ bảo hiểm xã hội theo quy định và giải quyết kịp thời các khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là quyền và trách nhiệm của tất cả người lao động cũng như các đối tượng liên quan. Tuy nhiên, cần hiểu đúng các quyền lợi và trách nhiệm để thấy được những lợi ích tích cực từ bảo hiểm y tế cũng như tránh được những sai phạm không mong muốn.
Theo Luật bảo hiểm Việt Nam, người lao động phải mua bảo hiểm sức khỏe xã hội bắt buộc và được yêu cầu đối với tất cả các lĩnh vực người lao động, cụ thể: Các cán bộ, công chức, viên chức theo đúng quy định về luật cán bộ, công chức. Công nhân quốc phòng, công an nhân dân và các sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân, cùng sỹ quan, hạ sỹ quan nghiệp vụ, sỹ quan, hạ sỹ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân và hạ sỹ quan, chiến sỹ công an nhân dân phục vụ có thời hạn. Những người làm việc có thời hạn ở nước ngoài nhưng trước đó đã đóng bảo hiểm bắt buộc. Những người lao động làm việc theo hợp đồng có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên hoặc hợp đồng không xác định thời hạn theo quy định của pháp luật về lao động, làm việc trong các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân. Các tổ chức chính trị , tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác. Các cơ quan tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. Khối doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng và trả công cho người lao động.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc thường gắn với quyền lợi và nghĩa vụ mà tất cả người lao động cần phải tuân theo cũng như trách nhiệm của các bên tham gia bảo hiểm xã hội:
Quyền và trách nhiệm của người lao động
Quyền lợi: Người lao động được cấp bảo hiểm xã hội và nhận số tiền bảo hiểm xã hội khi không còn làm việc. Khi nghỉ hưu sẽ được nhận lương hưu và các trợ cấp bảo hiểm xã hội; hưởng bảo hiểm y tế khi nghỉ hưu và nghỉ việc được hưởng trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp hàng tháng; được ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, các trợ cấp bảo hiểm xã hội và được quyền khiếu nại, tố cáo về các sai phạm của bảo hiểm xã hội. Toàn bộ lương hưu cũng như trợ cấp bảo hiểm xã hội đều được miễn thuế.
Trách nhiệm: Người lao động có trách nhiệm đóng đầy đủ và kịp thời bảo hiểm xã hội theo quy định. Lập hồ sơ bảo hiểm xã hội, bảo quản sổ bảo hiểm xã hội đúng theo quy định của pháp luật.
Quyền và trách nhiệm của người sử dụng lao động
Quyền lợi: Người sử dụng lao động được phép từ chối thực hiện những yêu cầu không đúng quy định về bảo hiểm xã hội cũng như khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội và các quyền khác theo quy định của pháp luật.
Trách nhiệm: Người sử dụng lao động có trách nhiệm đăng ký đầy đủ số người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội. Thực hiện đóng đầy đủ số tiền bảo hiểm xã hội cho số người lao động tại công ty và trích tiền lương hàng tháng của người lao động để đóng cho ciw quan bảo hiểm xã hội cùng phần đóng bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động theo quy định pháp luật. Khi người lao động nghỉ việc, người sử dụng lao động có trách nhiệm trả bảo hiểm xã hội và lập hồ sơ để cấp số cũng như hưởng bảo hiểm xã hội. Thực hiện trả trợ cấp bảo hiểm xã hội cho người lao động và giới thiệu người lao động đi giám định mức suy giảm khả năng lao động nhằm hưởng lợi về bảo hiểm xã hội. Cung cấp toàn bộ thông tin khi có yêu cầu.
Quyền và trách nhiệm của tổ chức bảo hiểm xã hội
Trách nhiệm: Tổ chức bảo hiểm xã hội có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn thủ tục thực hiện chế độ bảo hiểm xã hội. Cấp sổ bảo hiểm xã hội, thực hiện thu bảo hiểm xã hội và giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội cũng như chi trả lương hưu. Trợ cấp bảo hiểm xã hội và trách nhiệm quản lý, sử dụng các quỹ bảo hiểm xã hội theo quy định và giải quyết kịp thời các khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là quyền và trách nhiệm của tất cả người lao động cũng như các đối tượng liên quan. Tuy nhiên, cần hiểu đúng các quyền lợi và trách nhiệm để thấy được những lợi ích tích cực từ bảo hiểm y tế cũng như tránh được những sai phạm không mong muốn.